YOKTAN BIR ORDU KURMAK SANIRIM BUDUR NE BÜYÜKSÜN TÜRK MİLLETİ
Gönüllerden Göklere: Bağış Uçaklar
Türk Halkının Bağışladığı Uçaklar
Türk halkının Hava Kuvvetlerine bağışladığı uçakları konu alan “Gönüllerden Göklere” adlı kitabını tetkik ettiğimizde 1928 yılında Kandıralıların da uçak bağışladığı görülmektedir.
Türk milleti; Ulu Önder ATATÜRK’ün liderliğinde başlattığı kurtuluş mücadelesini 29 Ekim 1923’te cumhuriyetimizin kuruluşuyla sonuçlandırmıştır. Türk halkı; Cumhuriyet döneminde Türk Silahlı Kuvvetlerine olan sevgisi ve bağlılığını düzenlenen bağış kampanyalarıyla göstermeye çalışmış, Hava Kuvvetlerimizi güçlendirmek amacıyla toplanan paralarla satın alınan uçaklar Türk Hava Kuvvetlerine hediye edilmiştir.
Hava gücünü kuvvetlendirme kampanyası kapsamında ağırlıklı olarak 1925-1935 yılları arasında toplam 250 uçak satın alınmıştır. Yurdun dört bir köşesinden yapılan gönüllü katılımlarla alınan uçaklara içinde bulunulan yılın 30 Ağustos tarihinde “İsim Konma Töreni” düzenlenmiş ve bu uçaklara, bağışta bulunan il ve ilçelerin isimleri verilmiştir.
Uçaklara İsim Verilmesi:
Hava gücünü kuvvetlendirme kampanyası çerçevesinde ağırlıklı olarak 1925-1935 yılları arasındaki on yıl içinde halktan 50 Milyon TL toplanmıştı. Bu para ile 250 uçak satın alındı. Satın alınan uçaklara il ya da ilçelerin adları verildi. Bu kapsamda yine Büyük Zaferin 10’uncu yıldönümü olan 1932 yılındaki Zafer Bayramı’nda kırk adet uçak satın alınarak orduya hediye edilmiştir.
Armağan Edilen Uçaklarla İlgili Miktarlar Şöyledi
1931 yılında 37 adet
1933 yılında 36 adet
1934 yılında 26 adet
En fazla uçağı (yirmi dört uçakla) İzmir ili satın almıştır. İzmir ilini on beş uçakla İstanbul takip etmiştir.
Diğer illerin aldığı uçaklar ise
Samsun 7 adet
Trakya 4 adet
Manisa 3 adet
Edirne 2 adet
Adana 3 adet
Giresun 3 adet
Bursa 3 adet
Zonguldak 2 adet
Kazalar (ilçeler) arasında rekor Edremit’ te idi. 1932 yılı itibarıyla bu ilçe halkının aldığı uçak sayısı sekizi buluyordu. Onu üçer uçakla Fatsa, Sürmene, Akhisar takip ediyordu. Armağan edilen uçakların Hava Kuvvetlerine teslimi Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş günü olan 29 Ekim’ de yapılıyordu.
1924 Yılı İçerisinde Türk Hava Kuvvetlerine Hediye Edilen Uçaklar
Safranbolu, Niğde
1926 Yılı İçerisinde Türk Hava Kuvvetlerine Hediye Edilen Uçaklar
İzmir, Manisa, Edremit, Bergama, Bursa, Diyarbakır, Mersin, Akhisar, Ödemiş, Kemalpaşa, Balıkesir, 2’nci Kolordu, Uşak, Konya, Edirne, Uzunköprü Tayyareleri.
1927 Yılı İçerisinde Türk Hava Kuvvetlerine Hediye Edilen Uçaklar
Eskişehir, İstanbul, Akhisar-2, İzmir, Menemen, Sandıklı, İnegöl
1928 Yılı İçerisinde Türk Hava Kuvvetlerine Hediye Edilen Uçaklar
Ayvalık, Burhaniye, Ödemiş, Turgutlu, Mustafa Kemal Paşa, Çal, Muğla, Nazilli, Bandırma, Orhaneli, Karacabey, Polathane, Keskin-1, Erbaa, Torbalı, Kırklareli, Şereflikoçhisar, Bayındır, Lüleburgaz, Kalecik, Ordu, Adana, Afyon, Aziziye, Adagide, Kula, Lapseki, Yozgat, Tavas, Haymana, Gediz, Hendek, Kırkağaç, Kandıra, Burdur, Kuşadası, Sındırgı, Uşak Şeker Fabrikası, Urfa, Eğriboz, Silvan, Kasaba, Kalecik, Manisa-2, Manisa-3
30 Ağustos 1929 Yılı İçerisinde Türk Hava Kuvvetlerine Hediye Edilen Uçaklar
Milas, Hendek, Lapseki, Beyazit, Fatih, Balıkçılar, Değirmendere, Seydiköy, Simav, Balıkesir-2, Tursun Bey(2), Gaziantep, Tekirdağ, Çorlu, Malkara, Tavşanlı, Gerede, Bursa, Orhaneli, Salihli, Söke, Yenişehir, Karaman, Denizli
1930 yılında
Çorum’ un İskilip kazası bir uçak alarak kampanyaya katılmıştır.
1931 Yılı İçerisinde Türk Hava Kuvvetlerine Hediye Edilen Uçaklar
Bala, Beyoğlu, Üsküdar, Adalar, Bilecik, Gebze, Safranbolu, Soma, Dinar, Sındırgı, Demirci, Germencik, Milas, Seferihisar, Yalvaç, Şarkikaraağaç, Saray-Germencik, Bodrum, Erzurum, Kütahya, Karamürsel, Bolu, Siverek, Kastamonu, Tokat, Niksar, Düzce, Cizre, Üsküdar, İstanbul Balıkçıları, Fatih, Seferihisar, Akşehir, Bodrum, Keşan, Gümüşhacıköy, İstiklal
1932 Yılı İçerisinde Türk Hava Kuvvetlerine Hediye Edilen Uçaklar
Edirne, İzmir, Akhisar, Burdur, Nevşehir, Ankara, Çorum, Konya, İstanbul, Babaeski, Eminönü, Karaburun, Uşak, Adana-3, Pınarbaşı, Foça, Muğla
1933 Yılı İçerisinde Türk Hava Kuvvetlerine Hediye Edilen Uçaklar
Bozüyük, Geyve, Eskişehir, Amasya, Midyat, Manisa, Ödemiş, Sarayköy, Çine, İzmir-Karşıyaka, İzmir-Bornova, İzmir Tüccar ve Esnafı, İzmir Rençberleri, İstanbul-Beşiktaş, İstanbul-Bakırköy, İstanbul-Küçükpazar
1934 Yılı İçerisinde Türk Hava Kuvvetlerine Hediye Edilen Uçaklar
Hopa, Samsun, Kavak, Trabzon, Bafra, Sürmene, Görele, Giresun, Fatsa, Bartın, Zonguldak, Ereğli (Karadeniz), Bolvadin, Çarşamba, Ayancık
25 Eylül 1935 tarihinde A.Naci DEMİRAĞ’ ın aldığı uçaklara törenle kendi ismi verilmiştir.
Dipnotlar:
(1) E.Korg.Hulusi KAYMAKLI, Havacılık Tarihinde Türkler, Cilt-2, Sayfa 202
(2) “Tursun Bey Tayyaresinin ad konma merasimi Balıkesir’ de Kolordu, Vilayet ve Tayyare Cemiyeti azalarının iştirakiyle yapılmıştır.
