5 Adımda Eleştirel Düşünme Yetinizi Geliştirin; Daha Doğru Kararlar Verin

Hemen her gün karar vermemiz gereken durumlarla karşılaşıyoruz. Bunlardan bazıları ufak tefek ve önemsizken, diğerleri hayatımız üzerinde büyük etkilere sahip olabiliyor. Ve bazen kendimizi her seferinde doğru seçim yapmanın imkansız olduğu kararlarla boğuşurken bulabiliyoruz.

Fakat iyi kararlar verme konusunda şansımızı yükseltmek için birçok yol var ve bunlar arasında özellikle etkili olan bir teknik de eleştirel düşünmek. Bu düşünme tekniğini kısaca sorunlara yaklaşırken durumu dikkatle analiz etmeyi ve onun olası kötü sonuçlarını hesaba katıp en iyi kararı vermeyi sağlayan bir yaklaşım olarak ifade edebiliriz.

Eleştiri kısmı kulağa negatif geliyorsa bunun sebebi, aslında bir bakıma öyle olması. Eleştirel düşünebilen birey, bir seçeneği doğru hissettirdiği için seçmek yerine ulaşılır olan tüm seçenekleri özenle inceleyip eleştiriye tabi tutar ve en kullanışlı ya da en güvenilir olanlar dışında tüm bilgileri eleyerek en iyi sonuca ulaşır.

Eleştirel düşünme tekniği benimsemenin farklı şekilleri mevcut. Ancak aralarında en kullanışlı olanları aşağıdakiler gibi sıralayabiliriz:

Sorunu formüle edin

Diğer bir deyişle, ne aradığınızı bilin. Bu her zaman sandığımız kadar kolay anlaşılır olmayabilir. Örneğin, yeni çıkan bir diyet trendini denemek isteyip istemediğinize karar veriyorsanız, sizi eleştiriye iten sebepler sadece 2 haftada sonuç alma iddiaları gibi diğer faktörlerce engellenebilir. Ama eğer duruma, diyet yapmakla esasen neyi başarmayı amaçladığınızı netleştirerek yaklaşırsanız; amacınız kilo vermek, daha iyi beslenme ya da daha enerjik olmak olsa da bu bilgileri elekten geçirip ne aradığınızı bulabilir ve söz konusu trendin sizin ihtiyaçlarınızı gerçekten karşılayıp karşılamadığına karar verebilirsiniz.

Bilgilerinizi toplayın

Dışarıda bir sürü bilgi var. Bu nedenle sorununuz hakkında net bilgiye sahip olmak kendinize neyin uygun olduğunu seçmenizde yardımcı olacaktır. Eğer iyi bir beslenme için diyete girmeyi deniyorsanız ya da diğer insanların düşüncelerini merak ediyorsanız, tavsiye için bir uzmana başvurabilirsiniz. Bilgi toplamak, sizi hedefinizi tutturacak karara yaklaştırır, ve farklı seçenekleri düşünüp taşınmanızda size yardım eder.

Bilgiyi uygulamaya koyun

Bunu yapmanın en iyi yolu, eleştirel sorular sorabilmektir. Bir kararla karşılaştığınızda, kendinize şunları sorun: “Hangi fikirler geçerli?” “Hangi hipotezler mevcut?” “Edindiğim bilgi hakkındaki değerlendirmem kulağa mantıklı geliyor mu?”

Örneğin, size milyonlar vaat eden bir e-postada şunları göz önünde bulundurmalısınız, “Bu duruma yaklaşımımı şekillendiren ne?” “Gönderenin doğru söylediğini düşünüyor muyum?” “Bu şekilde para kazanacağımı varsaymak mantıklı mı?”

Saklı anlamları göz önünde bulundurun

Bazen ilk bakışta harika görünen fikirler, uzun vadede farklı etkilere sahip olabilir. Örneğin; mutfağınızda plastik bardaklar halinde paketlenmiş suları kullanmak, her ne kadar başta pratik görünse de, uzun vadede çevreye hayli zararı olabilecek bir uygulamadır. Bu nedenle önünüzdeki seçeneklerin kısa ve uzun vadede ifade edebileceklerini düşünün ve kararınızı ona göre vermeye çalışın.

Diğer bakış açılarını keşfedin

Elbette hemen her konuda sizin düşündüğünüzün tam tersini düşünen insanlar mevcut. Kendinize, birçok insanın neden sizin tam tersiniz olacak şekilde düşündüğünü sorun. Bu düşünce, size hiçbir şekilde mantıklı gelmeyecekse bile, bu şekilde diğer insanların nasıl düşündüklerini anlama şansı bulabilirsiniz. Bu sizin tüm seçenekleri keşfetmenizi sağlar ve nihayet daha bilinçli karar vermenize neden olur.

Bu beş adımlı süreç sadece bir araç ve kesin olan bir şey varsa, bunların hiçbirinin zor kararları hayatımızdan silmeyecek olması. Ancak eleştirel düşünce sayesinde olabilecek en iyi kararı verebilir ve aradığımız şeyi bulabiliriz.

Kaynak TED-Ed